ထုိင္ေပၿမိ ု႔ေရႊ႔ေၿပာင္းနိုင္ငံသားသစ္သီးသန္႔က႑ၿမန္မာဘာသာ

အေရွ႕အိႏၵိယ ကၽြန္းစုတြင္သံုးသည့္ဟင္းခတ္အေမႊးအႀကိဳင္မ်ားကို ေရွးဘီစီ ၃၀၀၀မတိုင္မွီ ကတည္းကအိႏိၵယတြင္ေရးမွတ္ထားသည့္ ထင္ရွားေသာခၽြဲေကာ္က်မ္း တြင္ ပထမဆံုးေတြ႕ ရွိရသည္။ ထိုက်မ္းတြင္ပင္စိမ္း၊ သစ္ၾကံပိုး၊ ခ်င္း၊ စႏၵကူး မ်ားအျပင္အျမားဟင္းခတ္အေမႊး အႀကိဳင္ မ်ားကိုလည္းမွတ္သားထားသည္ကိုလည္းေတြ႕ရသည္။ ေရွးတြင္ဟင္းခတ္ အေမႊးအၾကိဳင္ မ်ားကို မ်ားေသာအားျဖင့္ ေဆး၀ါး ျပဳလုပ္ရာတြင္ အသံုးျပဳၾကသည္။ ေနာက္တြင္ပင္လယ္ ခရီးလမ္းေၾကာင္းမ်ား ေပၚေပါက္လာသည္ႏွင့္အတူ ဟင္းခတ္ အမႊးအၾကိဳင္မ်ားသည္အိႏၵိယႏိုင္ငံမွအေရွ႕အိႏၵိယ ကၽြန္းစုႏိုင္ငံ မ်ားသို႔ ပ်ံ႕ႏွံ႔ေရာက္ရွိ သြားသည္။

ဟင္းခတ္အေမႊးအၾကိဳင္သည္အပင္တစ္ပင္၏ အေစ့၊ အသီး၊ အရြက္၊ အျမစ္မ်ားမွ(သို႔) အပင္မွထုတ္ယူရရွိေသာပစၥည္းမ်ားမွရရွိေလသည္။ ဟင္းခတ္အေမႊးအၾကိဳင္မ်ားသည္ အႏွံ႔ ကို လွံဳ႕ေခတ္ ႏိုင္သည့္အျပင္ အေမႊးဆီပါ၀င္သည့္ ပမာဏ မွာလည္းပိုမ်ားသျဖင့္စားဖြယ္ရာ မ်ားအႏွံ႕အရသာေကာင္းေအာင္၊ စားခ်င္စရာ စိတ္ျဖစ္ေအာင္၊ အစာေၾကအာဟာရ ျဖစ္ေအာင္ အတြက္သံုးသည္။ ၎ အျပင္အစားအစာမ်ားကို မပုတ္သိုးေစရန္၊ ေလထုႏွင့္ ဓါတ္ မျပဳႏိုင္ရန္ျပဳလုပ္ရာတြင္လည္းသံုးသည္။ အေရွ႕အိႏၵိယကၽြန္းစုမ်ားတြင္ေတြ႕ရသည့္ ဟင္ခတ္ အေမႊးအၾကိဳင္မ်ားမွာေအာက္ပါအတိုင္းရွိသည္။
 

---

စပါးလင（lemon grass）

• စာတြဲငယ္မ်ာ：ႏွစ္ရွည္ခံျမက္ပင္မ်ိဳးျဖစ္သည္။ အိႏၵိယႏိုင္ငံမွစတင္ေတြ႕ရွိခဲ့သည္။ ျပင္းပ်သည့္သံပုရာ အႏွံ႔ရွိ၍ သံပုရာ အႏွံ႔ ေမႊးၾကိဳင္ေနေသာေၾကာင့္ ထင္ရွားသည္။ စပါလင္၏ အပင္သည္သက္ကယ္ပင္ႏွင့္သ႑န္တူသည္။
• အက်ိဳးအာနိသင္：ကြက္သား ကိုက္ကဲနာၾကင္ျခင္းကို ေလွ်ာ့ေပးႏိုင္၏။ ကိုယ္ခံအားတိုးေစ၏။ အေအးမိႏွာေစးျခင္း၊ ေညာင္ညာကိုက္ခဲျခင္း၊ အစာမေၾက၀မ္းဗိုက္ေရာဂါ ေ၀ဒနာမ်ားကို ေပ်ာက္ကင္းေစႏိုင္၏။ ရုပ္ေရ၊ အသားေရ ကိုစိုေျပလန္း စန္းႏိုင္သည့္အျပင္လည္ေခ်ာင္းအသံကိုေကာင္းေစသည္။
• အက်ိဳးရွိပံု：အစားအစာကိုအလြန္အရသာရွိေစသည္။ ထိုင္းအစားအစာျဖစ္သည့္ “သံပုရာငါးေပါင္း” ႏွင့္ “ပုဇြန္ခ်ဥ္စပ္ဟင္းရည္” မ်ားတြင္မျဖစ္မေနအသံုး ျပဳၾကသည္။ အရြက္ကို အစိမ္းျဖစ္ေစ၊ အေျခာက္ ျဖစ္ေစ ေရေႏြးၾကမ္း က်က်အျဖစ္သံုးေဆာင္လွ်င္သံပုရာအႏွံ႔ သင္းသင္း ေလးကို ခံစားႏိုင္သည္။

---

ေရွာက္ရြက္(သို႔) သံပုရာရြက္(kaffir Lime )

• စာတြဲငယ္မ်ာ：အာရွေရွာက္ပင္၏ အရြက္ျဖစ္သည္။ အရြက္မွာစိုေျပလန္းဆန္းသည့္ လိမၼာ္ပင္အရြက္အနံ႔ရေသာ္လည္းမဟုတ္။
• အက်ိဳးအာနိသင္：အရသာမျပင္းအနံျပင္း၏။ ခ်ိဳ၏၊ အစာစားျခင္းစိတ္ကိုလည္း ျဖစ္ေစ၏ ေလနာ၊ ရင္နာ၊ ေခ်ာင္းဆိုးခၽြဲကပ္မ်ားကို ေပ်ာက္ကင္းေစ၏။
• အက်ိဳးရွိပံု：ထိုင္းအစားအစာမ်ား၏ ဟင္းရည္၊ အသုပ္၊ ဟင္းေၾကာ္အမ်ားစုတြင္ အနံ႔ေမႊး ေအာင္ထည့္သံုးပါသည္။

---

ပင္စိမ္းေမႊး（basil）

 

• စာတြဲငယ္မ်ာ：
  ႏွစ္ရွည္ခံေဆးပင္ျဖစ္သည္။ ပင္စည္ေျဖာင့္မတ္၍ အျမင့္ ၅၀လက္မမွ ၁၀၀လက္မထိရွိ၏။ အရြက္ဘဲဥပံုသ႑န္ရွိ၏။ အပြင့္မွာ အျဖဴေရာင္ရွိသည္။ မူလေဒသမွာအႏၵိယျဖစ္သည္။ အိႏိၵယတြင္ ပထမဦးဆံုး သံုးသည့္ ဟင္ခတ္အေမႊးအၾကိဳင္ ျဖစ္သည္ဟုလည္းသိရသည္။ အာရွအပင္မ်ိဳးႏွင့္ ဥေရာပအပင္မ်ိဳးအျဖစ္အပင္မ်ိဳးႏွစ္မ်ိဳးရွိသည္။ ကုလားလူမ်ိဳးမ်ားသည္ ပင္စိမ္းေမႊးဟာေလထုကို သန္႔ရွင္းႏိုင္သည့္အျပင္ ေလထုထဲတြင္ရွိေသာ ဗက္တီးရီးယားပိုးမ်ားကို ကာကြယ္ႏိုင္၍ လူ၏ စိတ္ကို ရြန္လန္းခ်မ္းေျမ႕ႏိုင္ သည္ဟုယံုၾကည္ သည့္အတြက္ေၾကာင့္ “ျမင့္ျမတ္ေသာအပင္”ဟုဆိုသည္။ ထိုင္၀မ္ တြင္ေတြ႕ရေသာအပင္မ်ားမွာ ေဟာ္လန္မွယူေဆာင္လာသည္။ ပင္စိမ္းေမႊး၏ထူးျခားသည့္အႏွံ႔ အရသာသည္ထိုင္၀မ္ႏိုင္ငံသားမ်ား၏ ႏွစ္သက္စားသံုးျခင္းကို ရသည့္အျပင္ရာသီဥတု မွာအပင္စိုက္ပ်ိဳး ရန္သင့္ ေလ်ာ္ ေသာေဒသျဖစ္၍ ႏိုင္ငံအႏွံ႔တြင္အမ်ား အျပားေတြ႕ရသည္။
• အက်ိဳးအာနိသင္：
  ၀မ္းဗိုက္ ေရာဂါေ၀ဒနာကို ေပ်ာက္ကင္းေစ၏။ အစာေၾကျခင္း၊ ေသြးသားလည္ပတ္မွဳႏွင့္ စိတ္ႏွလံုးတည္ျငိမ္ေအာင္လည္းအက်ိဳးေပး၏၊ ေဆးက်မ္း သုေသသနမ်ား အလိုအရေခါင္းတစ္ျခမ္းကိုက္ျခင္း ကိုေျပလည္ ႏိုင္၏။ ႏွာေစး၊ ႏွာၾကပ္ကိုလည္းေကာင္းမြန္ႏိုင္၏၊ ေလထိုးေလေအာင့္ ကိုႏိုင္၏၊ ဗက္တီးရီးယားပိုးမ်ားကိုသတ္ႏိုင္၏။ ဆီးရႊင္ေစ၏။
• အက်ိဳးရွိပံု：
  အႏွံ႔ျပင္း သည့္ေမႊးၾကိဳင္ ေသာေဆးပင္ျဖစ္၏။ ျပင္းထန္ေသာေရာဂါေ၀ဒနာ မ်ားကို သက္သာေစ၏။ အထူးသျဖင့္ ေျမထဲပင္လယ္ေဒသႏွင့္ အေရွ႕ေတာင္ အာရွေဒသ မ်ား၏ ဟင္းလ်ာမ်ားတြင္အသံုးျပဳၾကသည္။ ထိုင္းဟင္းလ်ာအေၾကာ္အေလွာ္ နွင့္မဆာလာဟင္းမ်ားတြင္ လက္တစ္စုပ္စာ ထည့္သံုးၾကသည္။ ပင္စိမ္းေမႊး၏အႏွံ႔ အသည္ အုန္းႏို႔ႏွင့္ ခ်က္ျပဳတ္ရာတြင္ အလြန္သင့္ေသာ္သည္။

---

ငရုတ္ （chili）

• စာတြဲငယ္မ်ာ：
  မူလေဒသမွာအေမရိကားအလယ္ႏွင့္ေတာင္ပိုင္းေဒသ၊ ကာရစ္ဘီယံ ပင္လယ္ ကြ်န္းစုမ်ား၏ ဗ်ိဳက္ေတာထဲတြင္ရွင္သန္ေသာ ႏွစ္ရွည္ခံအပင္ မ်ဳိးျဖစ္သည္။အရြက္မွာဘဲဥေသးပံုရွည္ေမ်ာေမ်ာရွိသည္။ အဖ်ားရွည္၊ အကုိင္းရွည္သည္။ အသီးမွာလည္းအရွည္၊ ေဘာ္လံုးသ႑န္ႏွင့္ ပံုစံမ်ားစသည္ ျဖင့္ေတြ႕ရသည္။ ငရုတ္သီးမွာအမ်ားအားျဖင့္အစိမ္း(သို႕) အနီျဖင့္ေတြ႕ႏိုင္သည္။ ငရုတ္သီး သည္စပ္သည္႔ အရသာရွိ၍ခံတြင္း အာရံုမ်ားကိုလံႈေဆာ္ႏိုင္သည္။ အထူးသျဖင့္အခြန္ပါး၍အေစ့ေသး သည္႔ငရုတ္သီးမွာအလြန္စပ္ေၾကာင္းသိရသည္။ ငရုတ္၏အေစ့မွာ အလြန္စပ္ေသာ္လည္း အခြန္ရဲ႕အစပ္အရသာကေတာ့ ပံုမွန္ပါ ဟင္းခ်က္ရာတြင္ငရုတ္ပါပါက မႊန္ယူသည္႔စပ္ေသာငရုတ္နံကိုရႈလိမ့္ရမည္။ ဒါကလည္းငရုတ္ရဲ႕ထူးျခားခ်က္တစ္ခုပါ။ အမ်ိဳးအစားအစံုရွိတာ ကုိေတြ႕ရပါမည္။ အမ်ားအသံုးျပဳေနသည္႔ငရုတ္မွာငရုတ္ႏု ငရုတ္ကာလီ ႏွင့္ငရုတ္နီတို႕ျဖစ္ၾကသည္။
• အက်ိဳးအာနိသင္：
  အဟာရဓာတ္အေျမာက္အမ်ားရွိ၏။ ဗီတာမင္ေအ၊ စီမ်ားၾကြယ္ဝ၏။ အေအးဒဏ္ကိုခံႏိုင္ေစ၏။ အစာစားျခင္စိတ္ျဖစ္ေစ၏။ ငရုတ္ျဖင့္ ၾကပ္ပူတိုက္ေပးပါက ႀကီးေပါင္းေရာဂါ၊ အဆစ္ကိုက္ခဲျခင္း စေသာေဝဒနာမ်ားကိုေပ်ာက္ႏိုင္၏။
• အက်ိဳးရွိပံု：
  ခ်က္ျပဳတ္ရာတြင္ငရုတ္ကိုထည္႔သံုးပါက ဟင္းတြင္ရွိေသာ ညီွနံကို ေပ်ာက္ကင္းေစႏိုင္သည္႔ အျပင္ ဘက္တီးရီးယားပိုးမ်ား ကိုလည္း ရွင္းလင္းေပး၏။ ဆ္ိုင္မ်ားတြင္ငရုတ္ျဖင့္ ျပဳလုပ္ထားသည္႔(သို႔) ငရုတ္မွထုတ္သည္႔ပစၥည္းမ်ားျဖစ္ေသာ ငရုတ္ေျခာက္၊ ငရုတ္မႈန္႕၊ ငရုတ္ဆီစသည္တို႔ကိုဝယ္ယူရရွိႏုင္ပါသည္။ ထုိပစၥသည္းမ်ားကို ဟင္းခ်က္ ျပဳတ္ရာတြင္ အသံုးျပဳပါကအေကာင္းဆံုးေသာအရာျဖစ္သည္။

---

ပတဲေကာေလး （Galangal）

• စာတြဲငယ္မ်ာ：
  ႏွစ္ရွည္ခံေဆးပင္ျဖစ္သည္။ အရသာေတာ္အသင့္အနံျပင္း။ ေဆးက်မ္းမ်ား အရ ၃ႏွစ္အရြယ္ရွိေသာ ပတဲေကာေလး သည္အေကာင္းဆံုးျဖစ္၏။ ပတဲေကာႏွစ္မ်ိဳးရွိသည္။ ပတဲေကာႀကီးႏွင့္ပတဲေကာေလး။ အာရွႏိုင္ငံ မ်ား၏ေဆးက်မ္းမ်ားတြင္ပတဲေကာသည္ ခႏၶအတြင္းရွိဂရင္း နံရံေယာင္ျခင္းႏွင့္ အသက္ရႈလမ္းေၾကာင္းေရာဂါမ်ားကို သက္သာေစႏိုင္၏။ ေနာက္ပိုင္းေတြ႕ရွိခ်က္အရ ပတဲေကာေလးသည္ ကင္ဆာေရာဂါကို ကာကြယ္ႏိုင္သည္ဟုေဖာ္ျပထားသည္။
• အက်ိဳးအာနိသင္：
  ဝမ္းဗိုက္ကိုပူေႏြးေစ၏။ နာၾကင္ကိုက္ခဲျခင္းကိုေပ်ာက္ေစ၏။ အေအးမိျခင္း ကိုကာကြယ္ေပးႏိုင္၏။ ေသြးေၾကာမ်ားကို ေကာင္းမြန္စြာလည္ပတ္ ေစႏိုင္ၿပီးလူကိုအားတိုးတက္ၾကြေစ၏။
• အက်ိဳးရွိပံု：
  ပတဲေကာအုအတက္ႏုကေလးကို ဓားျဖင့္ပါးပါးစဥ္း၍အျခားဟင္းခတ္ အေမႊးႀကိဳင္မ်ားႏွင့္အတူခ်က္ျပဳတ္လွ်င္ ဟင္းအရသာမွာ စပ္ျပင္းေသာ အရသာရွိပါမည္။ ခ်ိဳ၊ ခ်ဥ္၊ ငန္၊ စပ္ အရသာမ်ားႏွင့္အတူတူ ခ်က္ျပဳတ္ ေသာ္လည္းပတဲေကာေလး အနံအရသာမွာတစ္မူထူးျခားေၾကာင္း ကိုေတြ႕ရမည္။ ထုိင္းဟင္းလ်ာအုန္းႏို႔ ၾကက္သားဟင္းရည္၊ ပုဇြန္ခ်ဥ္စပ္ဟင္းရည္ စည့္ဟင္းလ်ာမ်ားတြင္ပတဲေကာေလးကို ထည္႔သြင္း အသံုးျပဳၾကသည္။ ထိုင္းႏိုင္ငံတြင္ ပတဲေကာေလး၏အရြက္ႏု (သို႕) အပြင့္ငယ္မ်ားကုိအျခားအသီးအရြက္ ေၾကာ္မ်ားႏွင့္အတူ အသံုးျပဳၾက ေၾကာင္းသိရပါသည္။ မေလးရွား၊ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံတုိ႔မွာလည္း မဆာလာဟင္းမ်ားခ်က္ျပဳတ္ ရာတြင္လည္း အသံုးျပဳၾကသည္။

---

နႏြင္း （Turmeric Powder）

• စာတြဲငယ္မ်ာ：
  နႏြင္း ကိုအပူပိုင္း ေဒသမ်ားတြင္ အမ်ားအျပားစိုက္ပ်ိဳးၾကသည္။ ထူးျခားသည့္အႏွံ႔ ရွိ၍ရွဳလိုက္လွ်င္ေမႊးၾကိဳင္ ေသာသစ္သားအႏွံ႔တစ္မ်ိဳး ကိုရ၏။ ပန္းအႏွံ႔၊ ခ်ိဳေသာလိေမၼာ္သီး ႏွင့္ဂ်င္း ကဲ့သို႔ေသာအရသာ ရွိ၏။ မူစပ္ေသာအရသာရွိ၏။ သို႔ေသာ္ ဂင္းကဲ့သို႔ေသာ ခါးသည့္အရသာမျပင္းပါ။ မဆလာဟင္း၏ႏွစ္သက္ဖြယ္ ေကာင္းသည့္အေရာင္ မွာနႏြင္းပါမွျဖစ္၍ မဆလာဟင္းတြင္မျဖစ္မေနအသံုးျပဳၾကသည္။
• အက်ိဳးအာနိသင္：
  အာရွတိုက္ တြင္နႏြင္းကိုေဆး အျဖစ္အသံုးျပဳ၊ အစာအိမ္ေရာဂါ၊ အသည္းေရာဂါ၊ ဆီးေရာဂါမ်ားကိုကုသႏိုင္၏။ ႏြားႏို႔ (သို႔) သၾကား ႏွင့္ထည့္ ျပဳတ္ျပီးေသာက္ပါကအေအးမိျခင္း ကိုကာကြယ္ႏိုင္၏။ ေဆး၀ါးအျဖစ္လိမ္း ပါက အေရျပားေရာဂါကို ကုသႏိုင္၏
• အက်ိဳးရွိပံု：
  အေရွ႕အိႏိၵယကၽြန္းစုႏိုင္ငံမ်ားတြင္ နႏြင္းကိုဟင္းရြက္မ်ား၊ ပဲမ်ားခ်က္ျပဳတ္ ရာတြင္ အေရာင္တင္စားဖြယ္ရာရွိေအာင္အသံုးျပဳၾကသည္။ ဟင္းမ်ားကို အခ်ဥ္ေဖာက္ျခင္း၊ အသုပ္ခ်ဥ္ရည္မ်ားကို စပ္သည့္အခါတြင္လည္းသံုး၏။ အိႏိၵယရိုးရာတြင္ နႏြင္းကိုပိတ္မ်ားအေရာင္ဆိုးသည့္အခါ၌၎၊ နႏြင္းေတာင့္လုပ္၍မ်က္ႏွာေပါင္းတင္ရာ၌အသံုးျပဳၾကသည္။

---

မန္က်ည္း （Tamarind）

• စာတြဲငယ္မ်ာ：
  မူရင္းေဒသမွာအိႏိၵယျဖစ္ေသာေၾကာင့္ အိႏိၵယဟုလည္းေခၚသည္။ ေရွးဆင္ သက္ကပင္မန္က်ည္းကို မဆလာမွဳန္႔ျပဳလုပ္ရာတြင္လည္းသံုးၾက၏။ အသား တြင္သၾကားႏွင့္ခ်ဥ္သည့္အက္စစ္မ်ားပါသျဖင့္ခ်ိဳခ်ဥ္ေသာအရသာရ၏။ အသားလူး၍သံုး၊ မီးစုန္း၊ သံစသည့္ဓာတ္မ်ားပါရွိ၏။ အသီးမ်ား၌မန္က်ည္း သီးသည္ သံုးဓာတ္အမ်ားဆံုးပါရွိေသာအသီးျဖစ္သည္။
• အက်ိဳးအာနိသင္：
  အိႏိၵယရိုးရာ၌ ၀မ္းကိုက္ေရာဂါကိုကုသရာ၌ သံုး၏။ ဗီတာမင္ၾကြယ္၀သျဖင့္ အသည္း၊ ေက်ာက္ကပ္မ်ားကိုလည္းအၾကိဳးရိွပါသည္။
• အက်ိဳးရွိပံု：
  အသီးကို အစိမ္း စားႏိုင္သည္။ အသီးေခ်ာက္အျဖင့္ ျပဳလုပ္၍ ထားႏိုင္သည္။ ဟင္းခ်က္ရာတြင္ လည္းအသံုးျပဳသည္။ ေဖ်ာ္ရည္အျဖစ္လည္းေသာက္သံုး ႏိုင္သည္။ ထိုင္းရိုးရာဟင္းလ်ာမ်ားတြင္ အခ်ဥရည္အျဖစ္အသံုးျပဳၾကသည္။ သံပုရာ ကဲ့သို႔ခ်ဥ္သည္။ ေရေႏြးႏွင့္ေဖ်ာ္လွ်င္ခ်ဥ္သည့္အရသာေပ်ာက္၏။

---

ငရုတ္ေကာင္း (Pepper)

• စာတြဲငယ္မ်ာ：
  ႏွစ္ရွည္စံႏြယ္ပင္ျဖစ္သည္။ ပင္လယ္ေရျပင္အျမင့္ေပ၁၅၀၀ရွိ အပူပိုင္း ေဒသမ်ား-အိႏိၵယ၊ အင္ဒိုနီးရွား၊ ဘာရာဇီး၊ မေလးရွား သီရိလကာၤ၊ ထိုင္း၊ စင္ကာပူတြင္ ရွင္သန္ျဖစ္ထြန္းသည္။ အေစ့ခြံအေရာင္မွာအမည္း၊ အျဖဴ၊ အစိမ္းႏွင့္အနီေရာင္ တို႔စသည္ျဖင့္ရွိ။ ငရုတ္ေကာင္းမည္း၊ ငရုတ္ေကာင္းျဖဴ စသည္ျဖင့္အသံုးျပဳၾကသည္။ ငရုတ္ေကာင္းမည္းမွာ ပိုစပ္သည္႔အျပင္ အေမႊးဆီပါဝင္မႈမ်ား သျဖင့္ဟင္းခ်က္ရာတြင္ အသင့္ေလွ်ာ္ဆံုးပါ။ ငရုတ္ေကာင္းျဖဴကိုေဆးဝါးမ်ား ျပဳလုပ္ရာတြင္အဓိကအသံုးျပဳၾကသည္။ ဆီး၊ ေလေရာဂါမ်ားကို ေပ်ာက္ကင္းေစႏိုင္၏။
• အက်ိဳးအာနိသင္：
  ေခြ်းထုတ္၊ ေလထုတ္၊ အစာေၾကေစသည္႔ ေဆးဝါးမ်ားျပဳလုပ္ရာတြင္ သံုးသည္။ အစာမေၾကျခင္း၊ အစာပ်က္ျခင္း၊ ဝမ္းပ်က္ဝမ္းေလွ်ာ စေသာ ေရာဂါေဝသနာမ်ားကို ေပ်ာက္ကင္းေစႏိုင္၏။ ေဆးဝါးျပဳလုပ္ရာတြင္ ငရုတ္ေကာင္းအျဖဴကိုသာအဓိကအျဖစ္အသံုးျပဳၾကသည္။
• အက်ိဳးရွိပံု：
  ပုဇြန္၊ ဂဏန္း၊ ငါး၊ အသားမ်ား၊ ဟင္းမ်ား ခ်က္ျပဳတ္ရာတြင္ ငရုတ္ေကာင္းကို နည္းလမ္းအမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္သံုးစြဲ၏။ သို႔အျပင္ဟင္းရည္ႀကိဳျခင္း၊ အခ်ဥ္သပ္ျခင္း တုိ႔တြင္လည္းအသံုးျပဳသည္။

---

ေရွာက္ (Lime)

• စာတြဲငယ္မ်ာ：
  အေရွ႕ေတာင္အာရွတြင္ရွင္သန္သည္႔ ႏွစ္စိမ္းခ်ဳံပင္မ်ိဳးျဖစ္သည္။ ဟင္းလ်ာ မ်ားတြင္သံုးလွ်င္ သံပုရာကဲ့သို႔ေသာ အရသာရသည္။ လိေမၼာ္စသည္ တို႔မွထြက္သည႔္အရသာႏွင့္ လံုးဝမတူသလိုအစားထိုးလို႔လည္းမရႏိုင္ပါ။ ေရွာက္ရြက္အရင့္သည္အႏုထက္ပို၍ေမႊးႀကိဳင္ပါသည္။
• အက်ိဳးအာနိသင္：
  အစာစားျခင္စိတ္ကိုျဖစ္ေစျခင္း၊ ကိုယ္ခံအားေကာင္းေစျခင္း၊ ေသြးသားႏွင့္ ပတ္သက္ေသာေရာဂါမ်ားကို ကုသႏိုင္၏။ ဘက္တီးရီးယားမ်ားကိုလည္း ေသေစႏိုင္သည္။
• အက်ိဳးရွိပံု：
  ဟင္းခ်က္ရာတြင္အသံုးျပဳလိုလွ်င္ ခ်က္စက စတင္ထည္႔၍ခ်က္ျပဳတ္လွ်င္ အနံပို၍ေမႊးႀကိဳင္ပါသည္။ ၾကက္၊ ငါး စသည့္အသားမ်ားကို ခ်က္ျပဳတ္ ရာတြင္ညီွနံေပ်ာက္ရန္အတြက္လည္း အသံုးျပဳပါသည္။

---

မဆာလာ (Curry)

• စာတြဲငယ္မ်ာ：
  အိႏၵိယတြင္စတင္သံုးသည့္ဟင္းခတ္အေမႊးအၾကိဳင္ျဖစ္သည္။ အေမႊး၊ အစပ္၊ အေရာင္စသည့္အေမႊးအၾကိဳင္ ျဖင့္ေဖာ္စပ္ထားေသာဟင္းခတ္ အေမႊး၊ အၾကိဳင္မွဳန္႔ျဖစ္သည္။ ဟင္လ်ာမ်ားကို အႏွံ႔အရသာရွိေစႏိုင္သည့္အျပင္ အိႏိၵယတြင္ေဆး၀ါးတစ္မ်ိဳးအျဖစ္အသံုးျပဳၾက၏။ အေမႊး ၄၀%၊ အစပ္၂၀%၊ အေရာင္၃၀%၊ အျခားအေမႊးအၾကိဳင္၁၀%စသည့္ဟင္းခတ္အေမႊးအၾကိဳင္ မ်ားျဖင့္ေဖာ္စပ္ထားသည္။ အျခားကိုယ္ပိုင္နည္းျဖင့္လည္းေဖာ္စပ္ႏိုင္သည。
• အက်ိဳးအာနိသင္：
  အစာစားျခင္းစိတ္ ကိုျဖစ္ေစႏိုင္၏၊ အစာေၾကေစႏိုင္၏၊ ေသြးသားမ်ားကို ေကာင္းမြန္စြာလည္ေစႏိုင္ၿပီး ေခၽြးထုတ္ႏိုင္၍ ကိုယ္ခႏၶာအပူကိုေလ်ာ့ ေပးႏိုင္သည္။ ခႏၶာကိုယ္တြင္းရွိဗက္တီးရီးယားပိုးမ်ားကိုလည္းရွင္းလင္း ေပး၏။ သလိတ္ကပ္၊ ေခ်ာင္းဆိုးေရာဂါမ်ားကို ေပ်ာက္ကင္းေစႏိုင္၏။ လူကို ႏုပ်ိဳေစႏိုင္(အယ္လ္ဇိုင္းမားေရာဂါကိုကာကြယ္ႏိုင္)၊ သို႔ေသာ္မဆာလာ ႏွင့္ နႏြင္းတို႔သည္ပူ၏။ ထို႔ေၾကာင့္ အပူၾကီးသူႏွင့္ဆီး၀ါ၊ ၀မ္းခ်ဳပ္ သူမ်ား အသံုးျပဳရာတြင္အေတာ္အျဖင့္သံုးရမည္။
• အက်ိဳးရွိပံု：
  ဥေရာပေခတ္အလယ္ပိုင္း တြင္ ဟင္းခတ္အေမႊးၾကိဳင္မ်ားကို ဟင္းလ်ာမ်ား ၌သံုးသည့္အျပင္ ယမ္းဘီလူးမ်ား၊ ပစၥည္းမ်ားတာရွည္ခံရွိရန္ အတြက္ ျပဳလုပ္ရာတြင္ သံုးသည္။ ထို႔ေၾကင့္ေန႔စဥ္သံုးစြဲသည့္ပစၥည္းတစ္မ်ိဳး ျဖစ္လာ၏။

---

ကက္သြန္န （shallot）

• စာတြဲငယ္မ်ာ：
  ႏွစ္ရွည္ခံေဆးပင္ျဖစ္၏၊ ပင္စည္မ်ားခရမ္းနီေရာင္၊ ဥ၀ိုင္းေလးသ႑န္ျဖင့္ ေျမေအာက္၌ရွင္သန္သည္။ မူရင္းေဒသ မွာပပါလက္စတိုင္းႏိုင္ငံျဖစ္သည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ အဓိကအားျဖင့္စိုက္ပ်ိဳးၾကသည္။ အာရွတြင္လည္းစိုက္ပ်ိဳး ၾကသည္။ ဟင္းလ်ာမ်ားတြင္ၾကက္သြန္နီကိုအနံ႔အရသာေမႊးၾကိဳင္ေအာင္ မျဖစ္မေနအသံုးျပဳၾကသည္။
• အက်ိဳးအာနိသင္：
  ညွိနံ႔မ်ားကိုေပ်ာက္ကင္းေစႏိုင္၏။ အျမဲစားသံုးလွ်င္၀မ္းေလွ်ာ၏။ အားတိုးေစ၏။ ေခၽြးထုတ္ေပး၏၊ ေခ်ာင္းဆိုးသလိပ္ကပ္ျခင္းကိုေပ်ာက္ေစ၏၊ ဆီးရႊင္ေစေသာအက်ိဳးရွိပါသည္။
• အက်ိဳးရွိပံု：
  ဆီခ်က္အျဖင့္ တရုတ္ဟင္းလ်ာမ်ား၌အနံ႔အရသာရွိေစရန္အသံုးျပဳၾကသည္။ ကုန္ေစ်းဆိုင္မ်ား၌လည္း၀ယ္ယူႏိုင္ပါသည္။ ကိုယ္တိုင္ခ်က္လွ်င္ပိုေကာင္း မည္။ ထိုင္းဟင္းလ်ာမ်ား၌သံုးေသာပူစပ္ခ်ဥ္ရည္မ်ားတြင္အဓိကအျဖစ္သံုး ေသာပစၥည္းတစ္မ်ိဳးျဖစ္သည္။ အသုပ္မ်ား၌လည္းအသံုးျပဳသည္။

 

---

အုန္းႏို႔ （Coconut milk）

• စာတြဲငယ္မ်ာ：
  အပူပိုင္းေဒသမ်ား၏ ရတနာအုန္းသီးတြင္ ပရိုတင္း (အသားဓာတ္)ႏွင့္ အဆီပါဝင္မႈမ်ားသည္။ အုန္းသီးအားမည္သည္႔ အာဟာရဓာတ္မ်ားကို ၾကြယ္ဝစြာေပးႏိုင္သည္။ အုန္းသီးအရင့္၏အသားျဖစညွစ္ယူ၍ အုန္းႏို႔ ရရွိသည္။ အုန္းႏို႔မွာေမႊးႀကိဳင္ေသာအရသာ ရွိ၍မႈန္႔အခ်ိဳပြဲမ်ားျပဳလုပ္ရာတြင္ သံုးသည္႔မဆာလာဟင္းလ်ာမ်ားတြင္ အုန္းႏို႔ကိုသံုးခ်င္ျဖင့္ပူစပ္သည္႔ အရသာကိုေလ်ာ့ေပးႏိုင္သည္။
• အက်ိဳးအာနိသင္：
  အုန္းသီး၏အသားသည္ အစာအိမ္ကိုအက်ိဳးေပး၏။ အုန္းရည္မွာပ်စ္၏။ ဒူလာေရာဂါကိုေပ်ာက္ေစ၏။
• အက်ိဳးရွိပံု：
  ထိုင္းအစားအစာသည္ အငန္၊ အခ်ဳိ စေသာဟင္းလ်ာမ်ားတြင္ မျဖစ္မေန အသံုးျပဳၾကသည္။ အုန္းႏို႔ကိုအခ်ဳိမႈန္႔ပြဲကိုခ်က္ျပဳတ္ရာမွ ကိတ္မႈန္႔၊ အခ်ိဳမႈန္႔မ်ားတြင္ အသံုးျပဳႏိုင္ပါသည္။ ေရႊရင္ေအးစေသာအေအးစာ မ်ားတြင္အဓိကျဖင့္အသံုးျပဳပါသည္။ ထိုင္းႏုိင္ငံတြင္မ်ားေသာအားျဖင့္ ဟင္းလ်ာထဲတြင္အုန္းႏို႔သည္ အလိုအပ္ဆံုးအျဖစ္ပါဝင္ပါသည္။ မဆလာ ဟင္းမ်ားကိုခ်က္ျပဳတ္ရာတြင္လည္းသံုးသည္။